Reportazh: ‘Festivali i Shegës 2018’ në Shkodër!

Sot, pata fatin të jem e ftuar nga Ceed Albania për të vizituar ‘Festa e Shegës’ (Ana e Malit), jo shumë larg Shkodrës.

Organizuar nga projekti “Agro Turizëm Shqipëri” i mbështetur nga USAID dhe Ambasada Suedeze, ‘Festa e Shegës’ mblodhi fermerët vendas, disa artizanë dhe komunitetin Ana e Malit për një ditë argëtimi, ushqimi, dhe shegë. Kur ftesa erdhi në email-in tim, e dija se duhej të shkoj, ushqim, pije, prodhime të freskëta dhe (pjesa ime e preferuar e Shqipërisë) Shkodra, kjo ishte një mundësi për të mos u humbur.

Pra, të premten herët në mëngjes, ne hipëm në një makinë dhe u nis nga dolëm nga kaosi gjysmë i organizuar i Tiranës së mrekullueshme dhe u drejtuan për në veri drejt maleve. Më pëlqen të ngas kudo në këtë vend, qoftë nëpër qytete shumëngjyrëshe me ndërtesa prej tulle, ose nëpër fshatrat që përsëriten me ferma dhe xhami, gjithmonë ka diçka interesante, të bukur apo të re për të parë. Rruga për në Shkodër nuk bën përjashtim.

E shoqëruar nga malet dramatike për kohëzgjatjen e udhëtimit, rruga ishte e rrethuar nga një tokë bujqësore pjellore që sapo kishte shpërthyer me prodhime. Kanë mbaruar fiqtë dhe kumbullat e verës së vonë, në vend të kësaj ka patëllaxhan të purpurt të shndritshëm dhe shegë që lëngojnë me lëngu joshës.

Kishte diçka të ndryshme edhe në ajër. Ngjyrat u shfaqën mbytur dhe një mjegullnajë dukej sikur mbushte ajrin sepse dielli, i lodhur pas një verë të gjatë, kurrë nuk ngrihet plotësisht në qiell. Shtëllungat e tymit ngriheshin nga zjarret nëpër fshat dhe gjethet ngjyrë ari dhe portokalli të vjeshtës ofronin një kontrast të pabesueshëm ndaj blusë së zbehtë dhe pothuajse të akullt të qiellit.

Ne udhëtuam për dy orë, duke kaluar qytete dhe fshatra, dhe milje e milje tokë bujqësore para se të vinim në periferi të Shkodrës. Me Kështjellën Rozafa që ngrihej mbi ne dhe lumin Drin nën ne, kaluam mbi një urë para se të merrnim një majtë të mprehtë.

Ana e Malit është një nënndarje e Bashkisë së Shkodrës me një popullsi prej pak më shumë se 3.500 vetësh. Ndarë në dhjetë vendbanime më të vogla, përfshirë Bobotin, Dramoshin, Oblikën, Vallën dhe Vidhgarin, ajo përbëhet kryesisht nga prona të vogla, secila e bekuar me disa hektarë tokë dhe tokë shumë pjellore për të pasur një shumëllojshmëri të mirash ushqimore.

Ne u afruam pranë shkollës dhe sapo hapja derën, u përshëndeta me tingujt e muzikës tradicionale, dhe me një njeri lokal që këndonte nga zemra. Ideja prapa Festës ishte të krijonte një ngjarje që do të promovonte sektorin e agropërpunimit të pjesëve të kësaj zone, si dhe kulturën dhe traditën lokale.

Kishte rreth 10 stalla të përhapura rreth perimetrit të hapësirës, si dhe tavolina të mbushura me pjatat e shijshme të gatuara në shtëpi, një artist vendës që shiste punimet e tij dhe natyrisht një numër stallash që shisnin prodhime të freskëta dhe të prodhuara në vend.

Unë u drejtova menjëherë në seksionin e frutave dhe perimeve dhe u impresionova nga cilësia e mallrave në ofertë. Shegë pothuajse aq e madhe sa koka ime, speca të përsosur në pamje, patëllxhan, fasule, domate, kivi, dhe limon të verdhë dhe të gjelbër që përhapnin parfumin më joshës. Tavolina të tjera ishin të mbushura me mjaltë sherbelë, verë të kuqe, lëng shege, vaj ulliri dhe piper i gjelbër në vaj. Unë isha e përkëdhelur nga mundësit për zgjedhje, dhe fillova të marrë disa artikuj, si dhe kam mostra të dhuruara me dashuri nga fermerët dhe shitësit tepër miqësorë.

Ndërsa kontrolloja më tej stallat, hodha një vështrim më të thellë në disa nga pikturat në ofertë. Të pikturuar me vajra, artisti kishte krijuar disa imazhe fantastike me trëndafila dhe pamje lokale. Duke pyetur një njeri të ulur pas tavolinë se sa kushtonin, e kuptova se ai nuk ishte artisti dhe se niveli im i dobët i shqiptimit të folur nuk do të më çonte shumë larg, kështu që u largova.

Disa çaste më vonë, zotëri më afrohet, këtë herë me një grua të re me vete. Duke e përdorur atë si një përkthyes, ai më tha se ai nuk ishte artisti, por ishte në fakt një mësues historie dhe pensionist (ai e tha këtë me një buzëqeshje të gjerë në fytyrë). Ai hapi çantën prej lëkure të zezë dhe nxorri prej saj një vulë që ishte përdorur për të vulosur dyll, duke shpjeguar për mua se ishte mbi 120 vjeçare.

Ne biseduam, me ndihmën e përkthyeses sonë, përpara se më në fund të prezantonte artistin. Pas përgëzimit për punën e tij, artisti u zhvendos, vetëm për t’u kthyer me një pikturë që ai donte të ma jepte si një dhuratë. Kjo pikturë ishte e maleve që rrinin pas nesh, por në plan të parë ishte një fushë me lulëkuqe. Isha e gëzuar kur mora një dhuratë të tillë, jo vetëm sepse ishin lulëkuqe kryesisht shqiptare, por ato janë gjithashtu një nga lulet e mia të preferuara dhe tema e një tatuazhi në krahun tim. Mendoj se kjo ishte një koincidencë e vogël që vetëm përforcoi ndjenjën se jam në rrugën e drejtë në jetën time.

Unë vazhdova të flisja me përkthyesen time të papritur, por jashtëzakonisht të bukur, Samelën. E diplomuar në psikologji dhe me një Master për Shkencat, ajo foli për anglishten e shkëlqyer dhe ishte më se e lumtur të fliste me mua rreth eventit, jetës në Shqipëri dhe Shkodër, dhe një sërë gjërash të tjera. Ajo më shpjegoi se ka qenë e përfshirë në një numër projektesh për të promovuar vetëdijen dhe qëndrueshmërinë mjedisore, si dhe besimin se është e rëndësishme që Shqipëria të ruajë atë që e bën unike; kulturën, traditat dhe bukurinë e jashtëzakonshme natyrore.

Ne eksploruam bashkë pak më shumë, duke provuar disa mostra të verës lokale (Samela ka zgjedhur lëngun e rrushit) dhe byrekët petë-petë, madje edhe duke provuar disa veshje tradicionale shqiptare. Për fat të keq, unë nuk mendoj se dizajnerët kishin në mendje një gjatësi prej 188 cm kur ata po i krijonin këto veshje mahnitëse, kështu që bleva vetëm një kapelë të punuar me fije të arta dhe rruaza të vogla shkëlqyese. Puna që bëhet në këto artikuj është me të vërtetë e jashtëzakonshme dhe disa prej qëndisjes janë bërë kaq mirë sa duket si gdhendje metali.

Ndërsa ditës sime në festë po i vinte fundi, u përshëndeta me shokët e mi të rinj dhe shkova në makinë, e ngarkuar me gjëra të mira lokale si një gomar shumë i lumtur britanik. Ishte një eksperiencë e mrekullueshme dhe si gjithmonë, u mbush nga mikpritja e popullit shqiptar. Ushqimi që ofrohej kishte një cilësi të pabesueshme dhe mezor po pres të gatuaj gjëra të mira dhe pastaj ta shpërlaj stomakun me disa gota verë të ëmbël, të athët, të bërë në shtëpi.

Artikulli Origjinal: http://thebalkanista.com/2018/10/05/the-pomegranate-festival-in-ana-e-malit-shkodra/?fbclid=IwAR2bFx-sbZmDY-OuDTaCSbzZ_cLQ4RHUnOFG5zl2GlwFViGp3wtZ2zPZjOQ