Tirana ka mirëpritur një grup kuzhinierësh që risjellin me kujdes origjinën e gatimit në një këndvështrim të ri.
Ndoshta është herët të flitet për një kuzhinë të re shqiptare, por të parashikosh suksesin që pritet së shpejti, të një gastronomie në zhvillim, në gjendje të ndikojë tek më të mirët e kuzhinës botërore.
Por sigurisht, diçka mes Shkodrës dhe Sarandës, – që gati përcaktojnë kufinjtë veri-jug, të Shqipërisë mes Malit të Zi dhe Greqisë – po lëviz, duke tejkaluar byrekët shumë të mirë (versioni shqiptar i byrekut turk), të mbushur nga brenda.
Në veçanti, në Tiranë, dinamika kryesore e vendit e udhëhequr nga kryetari energjik i Bashkisë Erion Veliaj. Ai e ka të qartë rëndësinë e turizmit dhe të enogastronomisë, për të mbështetur ekonominë e vendit. Për këtë, ka mbështetur Reinventing Albanian cuisine, nisma e menduar nga Bledar Kola, chef patron i Mullixhiu, restoranti i bukur me mullinj të vegjël dhe furrë druri, ku gjithçka e ofruar, përfshirë bukën, është e bërë në shtëpi ose mbërrin nga biznesi partner Mrizi i Zanave, në zonën rurale të Zadrimës.
E organizuar së bashku me vëllain Nikolin me pjesmarrjen e komunës së Tiranës dhe Bashkimit të Prodhuesve Shqiptarë, ka mbledhur 12 prej shefave më të talenuar shqiptarë, të shpërndarë në kuzhinat e Europës – Italia in primis. Ata po i japin jetë nismës, “Rrno për me gatue”, e përshtatur nga titulli i librit të Zef Pllumit “Rrno për me tregue” prifti françeskan i burgosur nga regjimi komunist.
Objektivi është të promovohen vlerat e gastronomisë lokale, të rritet ndërgjegjësimi për pronësinë, e vdekur nga më shumë se 40 vite diktaturë, të rikrijohet një identitet gastronomik kombëtar e mbi të gjitha të nxiten të rinjtë, shefat e së ardhmes. Nëse për vite, emigrimi dhe të bërit shef kuzhine apo picier ka qenë mes zhvillimeve më normale për shumë të rinj, sot sfida është të shkohet më lart, të ripërshtaten pjatat tradicionale e kuzhina shqiptare të prezantohet jashtë e të kthehet në një traditë krijuese pa asnjë frikë, siç ndodhi me Mullixhiun, ku, në tavolinë mbërrijnë bukë e mish të gatusr në furrë druri.
Jetojnë e punojnë në Itali Ardit Curri (në restorantin San Martino 26, San Gimignano), Ronald Bukri (prej pak kohësh në restorantin Enoteca di Montalcino pasi ka qenë në Atman dhe Inkiostro) Loris Pema (në Pandenus të Milano-s), Mario Peqini (pastiçeri më i mirë në Guidën Identità Golose, dhe tashmë punon në Piazza Duomo di Alba) si dhe Entiana Osmenzeza, që së shpejti lë Firenze për rajonin e Marche.
Erion Karaj punon në Groucho Club të Londrës, ku ka punuar për gjatë me Gordon Ramsay, pas përvojave në Rome dhe Kopenaghen. Pol Pocari tashmë është në Le Cirque në New York. Kosovari Rhamon Buqaj jeton në Belgjikë, ndërsa Fejsal Demiraj është shefi i Noma dhe mbështetës i Renè Redzepi, edhe ai me origjinë shqiptare. Besnik Gashi është një nga ortakët e lokalit në Malmo ndërsa Albert Hazma drejton restorantin e një rezorti të bukur në Kretë. I kthyer në Tiranë, Bleri Dervishi është fitues i MasterChef Albania në 2015. Ai ishte për një kohë të gjatë në Itali.
Atyre u takon të jenë model për të rinjtë, nga demonstrimet në shkolla për të folur për ushqimin tradicional dhe të ushqyerin në mënyrë të shëndetshme, në bashkëpunim me FAO Albanian, si në rastin e Reinventing Albanian cuisine. E gjithë kjo, për të treguar se si tradita mund të jetë e rëndësishme, por edhe bazë për të krijuar diçka të re. Pjesa e parë e kësaj nisme, që zhvillohet tek Pazari i Ri, tërësisht i rinovuar, i rrethuar nga lokale e restorante në modë, ka qenë mbi të gjitha hapi i parë për të krijuar një lëvizje, bazuar në pasionin e përbashkët për ushqimin.
Një pasion që duhet të trashëgohet ndër gjenerata, ku gjen vend shprehja e kompozitorit austriak Gustav Mahler: “traditë është të ruash zjarrin, jo të adhurosh hirin”.